Je moet gewoon gezond eten, hoor je vaak zeggen. Het feit dat mensen ‘gewoon’ zeggen, zegt vaak dat er juist iets aan de hand is. Gezond eten is namelijk vaak ontzettend moeten voor veel mensen. Iedereen heeft wel eens een feestje of gaat eens uit eten of wil een ontspannend avondje op de bank. Ongezond eten ligt dan vaak op de loer. Het is niet zo makkelijk, dus wat kun je daar nu tegen doen?
De omgeving
In de westerse wereld leven we in een obesogene omgeving. Dit betekent dat wij veel te veel voedingsprikkels krijgen. Gemiddeld krijgt men in de westerse wereld 200 voedingsprikkels per dag. Dit betekent dat we bijna 200 keer per dag bewust, en vaak onbewust, nee moeten zeggen tegen verleidingen in onze omgeving. Voedingsprikkels gaan niet alleen over het direct zien van eten of drinken, maar ook alles wat hiermee associeert. Wanneer ik (Bart) spreek over een grote gele M, heb je waarschijnlijk al snel een gedachte aan een hamburger, toch?
Maar hetzelfde geldt voor zaken in huis, zoals de koekjestrommel. Dit is een bewaardoos die een sterke associatie heeft gekregen met koekjes. Wanneer je deze op tafel laat staan, blijft dit dus een voedingsprikkel die je meerdere malen per dag in verleiding kan brengt. Kortom, loop eens door je huis en zet alle ongezonde verleidingen uit het zicht en gezond eten prominent in beeld. Dat is een goede eerste stap.
Waarom ongezond eten zo verleidelijk is
Wanneer je jezelf een gezondere omgeving hebt gegeven, waarin je minder verleiding ervaart, kunnen we naar de tweede stap. Ongezond eten heeft namelijk een sterke aantrekkingskracht. Deels is dit, omdat suiker en vet de aanmaak van dopamine stimuleert. Dopamine geeft het gevoel van beloning in de hersenen. Dit geeft een prettig gevoel. Door dit prettige gevoel heb je de neiging om dit gedrag te herhalen. Dus hoe ga je daarmee om?
Een belangrijk besef is dat je meer behoefte zal hebben aan een prettig gevoel op de momenten dat je jezelf veelvuldig niet goed voelt. De behoefte om jezelf dan positiever te voelen is dan vaker aanwezig, waardoor je sneller geneigd bent om ongezonder te eten. Je hebt namelijk onbewust al de ervaring opgedaan dat suiker en vet jou een beter gevoel gaan geven. Maar er zijn meer beweegredenen.
Mensen eten vaak ook voor de gezelligheid. Achter deze gezelligheid kunnen verschillende diepere behoeften liggen. Doordat je samen met iemand eet, voel je jezelf geaccepteerd door deze persoon. En wanneer je bijvoorbeeld graag voor mensen kookt, geeft het samen eten ook een vorm van waardering. Acceptatie en waardering zijn erg belangrijk voor de mens om psychisch goed te kunnen functioneren. Het geeft jou het gevoel onderdeel te zijn van een groep en dat je waardevol bent. De manier waarop dit gevoel bevestigd wordt, gebeurd vaak door middel van eten of drinken. De mens heeft namelijk tal van rituelen ontwikkeld om acceptatie en waardering te geven aan elkaar. Men viert verjaardagen, kerst of Nieuwjaar. Allemaal momenten die gepaard gaan met eten en drinken. Het is dus belangrijk om jezelf te bedenken waarom je het zo belangrijk vindt om op dat moment ongezond te eten. Zo kom je achter de diepere behoeften achter jouw eetgedrag. Er bestaan specifieke trainingen die jou helpen om jouw diepere behoeften hierin goed te leren kennen.
Afvallen zonder dieet of sport
Wanneer je jouw diepere behoeften hebt leren kennen, zal je zien dat je veel meer opties hebt om te komen tot blijvend gewichtsverlies. Wanneer je merkt dat vaak eet omdat je jezelf verdrietig voelt, zal je de diepere behoefte voelen om getroost te worden. Bij troost gaat het dus om een moment van aandacht voor jezelf, dat je gezien mag worden met jouw verdriet. Je kunt jezelf dan de vraag gaan stellen: ‘Op welke andere manieren zou ik getroost kunnen worden?’ of ‘Op welke manier kan ik een moment van aandacht aan mezelf geven zonder te eten? ‘ Dit betekent dat je jezelf dus focust op jouw behoeften en hier een andere manier vorm aan geeft. Je kan bijvoorbeeld iemand bellen wanneer je troost wilt of misschien zou een huisdier een troost voor je kunnen bieden? Maar het kan nog simpeler, zoals bijvoorbeeld muziek luisteren. Muziek maakt namelijk ook dopamine aan. Op deze manier kun je gaan experimenteren en ontdekken wat voor jou echt werkt. Zo ga je merken dat het ongezonde eten langzaam minder verleidelijk wordt, wanneer jij jouw diepere behoeften kent en een andere vorm geeft.